Τριώδιο ονομάζεται η εκκλησιαστική περίοδος που ξεκινά την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου και ολοκληρώνεται το Μεγάλο Σάββατο.
Την ονομασία “Τριώδιο” την έχει λάβει από το εκκλησιαστικό βιβλίο με ύμνους, το οποίο χρησιμοποιείται στην Εκκλησία κατά τη συγκεκριμένη περίοδο. Οι ύμνοι αυτοί έχουν τρεις ωδές αντί εννέα που έχουν συνήθως.
Οι ύμνοι του Τριωδίου γράφτηκαν σε μια χρονική διάρκεια 1000 χρόνων. Από τον 5ο έως τον 15ο αιώνα μ.Χ. Σαν βιβλίο τυπώθηκε για πρώτη φορά, στα Ελληνικά το 1522 στην Βενετία.
Το Τριώδιο, ως χρονική περίοδος, αναφέρεται στις τρεις πρώτες εβδομάδες που οι χριστιανοί ετοιμάζονται για τη νηστεία, την Μεγάλη Τεσσαρακοστή και τη Μεγάλη Εβδομάδα. Κάθε Κυριακή αυτών των τριών εβδομάδων έχει το δικό της νόημα.
Η πρώτη Κυριακή, του Τελώνη και του Φαρισαίου, προβάλλεται η αρετή της ταπείνωσης μέσω της παραβολή του Κυρίου. Η Εκκλησία σαν στοργική Μητέρα υπενθυμίζει στα παιδιά της ότι το ταπεινό φρόνημα είναι η μόνη ασφαλής οδός στην πνευματική αυτή διαδρομή προς το Πάσχα.
Η δεύτερη Κυριακή, του Ασώτου, διδάσκει την αξία της μετάνοιας και το μεγαλείο της θεϊκής συγχωρέσεως. Αν η ταπείνωση είναι η οδός, τότε η μετάνοια είναι το όχημα προς τον τελικό προορισμό.
Το Σάββατο πριν από την τρίτη Κυριακή ονομάζεται Ψυχοσάββατο. Καθιερώθηκε ως ημέρα που προσευχόμαστε και προσφέρουμε κόλλυβα για όλους τους κεκοιμημένους ορθοδόξους αδελφούς μας, όλων των αιώνων που έχουν ανάγκη την προσευχή την δύναμη της προσευχής που χάρισε ο Κύριος στην στρατευόμενη Εκκλησία του.
Η τρίτη Κυριακή, της Απόκρεω, μας υπενθυμίζει το γεγονός του θανάτου και την Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου μας. Έτσι καλλιεργούμε μέσα μας τον απαραίτητο φόβο και σεβασμό που αρμόζουν στον Θεό ως Δημιουργό, Πατέρα αλλά και Κριτής μας. Ονομάζεται απόκρεω επειδή είναι η τελευταία ημέρα που επιτρέπεται οι χριστιανοί να φάνε κρέας πριν την Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Η εβδομάδα που ξεκινά ονομάζεται της τυρινής ή τυροφάγου και επιτρέπεται η βρώση τυροκομικών, αυγών και ψαριών.
Η τέταρτη Κυριακή, της Τυροφάγου, μας υπενθυμίζει την πτώση και την εξορία των πρωτόπλαστων από τον Παράδεισο της τρυφής. Δεν είναι τυχαίο που η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ξεκινά με αυτή την Κυριακή. Η θέληση του ανθρώπου να παρακούσει και να φάει τον απαγορευμένο καρπό αναιρείται από την θέληση του να υπακούσει στην Εκκλησία με την νηστεία. Έτσι αποδεικνύει ότι τιμά την Θυσία του Υιού του Θεού και γεύεται την χαρά του Πάσχα. Στο Ευαγγέλιο της ημέρας ο Κύριος μας παροτρύνει να νηστεύουμε και να πράττουμε το αγαθό εν κρυπτώ και όχι επιδεικτικά ώστε ο αποδέκτης να είναι ο Θεός. Αυτός είναι που τελικά θα ανταμείψει τον κόπο μας.
Ακολουθεί η Καθαρά Δευτέρα, με την οποία ξεκινά η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Περίοδος νηστείας, προσευχής, περισυλλογής, κατά την οποία οι πιστοί προετοιμάζονται για την μεγάλη Εβδομάδα των Παθών και της Λαμπρής Αναστάσεως του Κυρίου μας.
